Çocuğum Hiperleksi mi ?

Hiperleksi Nedir? Ne Demektir?

Yüksek, aşırı, çok büyük, üstün anlamlarına gelen “hyper” ile; sözcük anlamına gelen “lexia” terimlerinin bir araya gelmesiyle oluşan hyperlexia, Türkçeye hiperleksi olarak dahil olmuştur. Hiperleksi terimi ilk olarak 1967 yılında kullanılmıştır. Genel olarak bu çocuklar 5 yaşından önce neredeyse hiçbir çalışma yapılmadan okumayı öğrenen ve bu erken gelişmiş okuma yeteneğini dil zorluklarıyla kombinleyen ve sosyal ilişkilerde belirgin zorluklar gösterebilen çocuklardır. Treffert çalışmasında hiperleksiyi 3 tipe ayırmıştır.

HİPERLEKSİ 1

Merkezi sinir sisteminde herhangi bir bozukluk olmayan, okul öncesi dönem çocuklarındaki erken gelişmiş okuma becerisidir. Genellikle çok parlak olan bu çocuklar okul öncesi dönemde okuyor ve hiçbir davranışsal problem göstermiyor olabilirler. Sıklıkla çocuklarına düzenli okumalar yapan ailelerde görülür. Başlangıçta bu çocuklar, bir kitabı okuyormuş gibi davranırlar, çünkü kullanılan kelimeleri ve metindeki görselleri ezberlemişlerdir. Bir süre sonra bir şekilde gerçekten okumaya ve bu becerileri farklı kitaplar kullanarak genellemeye başlarlar. Bu tip hiperleksi bir bozukluk değildir ve bir müdahale gerektirmez. Hatta Treffert bu grup çocuk için, daha sonradan bozukluk olarak sayılabileceği kaygısı taşıyarak hiperleksi terimini kullanmakta tereddüt etmiştir. Bu nörotipikal çocuklar için hiperleksi gelecek akademik başarının ipucudur.

Hiperleksi de Eğitim Nasıl Olmalı ?

HİPERLEKSİ 2

Otizm spekturm bozukluğu yelpazesinde yer alan bir parçalı beceridir. Bu çocuklar otizm spekturm bozukluğunun diğer semptomlarını gösterir ve erken okuma bu yaygın bozukluğun minik bir parçasıdır. Göz alıcı ezber yetenekleri olmasına rağmen genelde okuduklarının çok küçük bir parçasını anlarlar. Okudukları metinden somut olguları algılayabilirler ancak genelleyemez veya metin hakkında çıkarım yapamazlar. Bu grup çocuklara uygulanacak okuma müdahale programı dil becerilerinin geliştirilmesi üzerine olmadır. Erken gelişen kodlayarak okuma becerileri görmezden gelinmemeli, bu becerinin dilsel ve sosyal gelişimi destekleyici şekilde kullanılabilir olduğu göz ardı edilmemelidir.

HİPERLEKSİ 3

Hiperleksi grupları arasında en az fark edilendir. Otizm spekturm bozukluğunun bir parçası değildir ve bu gruptaki çocuklar bazı otizm kriterlerini gösterseler bile bu davranışlar zamanla söner. Okul öncesi yıllarda bu çocuklar harfler ve rakamlara dair performanslarıyla oldukça etkili bir performans gösterirler ancak sözel ifadeyi anlamada belirgin problemler yaşarlar. Otizmi olana çocuklar gibi bu çocukların da okuduğunu anlama becerileri zayıftır ve düşünme şekilleri somut ve düzdür. Ekolali, zamirleri karıştırma, rutinlerine sıkı bağlılık, işitsel ve diğer duyularda yüksek duyarlılık belirli durumlarda yoğun kaygı, güçlü işitsel ve görsel bellek ve işitsel uyaranlara seçici tepki bu çocuklarda gözlemlenebilir. Dil becerilerini geliştirdikçe otizm benzeri hareketler kaybolur ve normal gelişim gösteren çocuk performansına sahip olurlar. Hiperleksi 2 ve 3 kriterlerine sahip çocuklara, – rutinleriyle ilgili problemlerle başa çıkmaları için davranış değiştirme yöntem ve teknikleri uygulanmalı; dilsel, algısal, duyusal ve sosyal alanlardaki problemleri ile baş edebilmeleri için özel eğitim desteği verilmelidir.

Hiperleksi Tedavi Edilebilir mi?

Hiperleksi ne değildir?

Bu çocukların, destek almaya geldiklerinde farklı şekillerde tanımlandırıldıkları görülmüştür. Otizm, davranış bozukluğu, dil ve konuşma bozukluğu, üstün en çok karşılaşılan yanlış tanılamalardır. Hiperleksi sıklıkla ezberlenmiş okuma veya parçalı beceriler ile bağlantılıdır. Otizm sepekturm bozukluğu ile sıklıkla karıştırılıyor olsa da hiperleksi bir otizm belirtisi değildir. Treffert hiperleksinin her zaman otizm ile bağlantılı olmamasından dolayı hiperleksi ve otistik benzeri hareketler gösteren küçük çocukların dikkatle gözlenmesini önermektedir. Hiperleksi 3 grubundaki çocuklara yapılan değerlendirmelerde, ayrıntılar göz ardı edilerek zaman zaman otizm tanısı konulmaktadır. Hiperleksi 3 sadece zaman içinde tanılanabilir. Hiperleksi 2 ve hiperleksi 3 tanı grupları ancak zaman içinde alınan gözlemler ve değerlendirmeler ile birbirinden ayırt edilebilir.